یکی از بخش‌های متفاوت داوری در جشنواره فیلم فجر، انتخاب بهترین فیلم از نگاه تیم داوری «فارسینما» با هدف جایگاه زبان فارسی در تولیدات سینمایی جشنواره فیلم فجر است که امسال سومین سال برگزاری این بخش است. در این باره با دوتن از داوران این بخش گفت و گویی کرده ایم که در ذیل می خوانید.
یکی از بخش‌های متفاوت داوری در جشنواره فیلم فجر، انتخاب بهترین فیلم از نگاه تیم داوری «فارسینما» با هدف جایگاه زبان فارسی در تولیدات سینمایی جشنواره فیلم فجر است. علی زارع یکی از داوران بخش جایزه «فارسینما» اظهار داشت: امسال سومین سالی است که در این جشنواره بخش جایزه «فارسینما» را داریم که این بخش را به اراده ملی داده اند. تجلی اراده ملی معمولا بخش غیرفنی و حاشیه ای را بررسی می کند. تقریبا 5 یا 6 سال پیش گروهی داشتیم در انجمن «ویرایش و درست نویسی» که فیلم ها را به صورت فنی بررسی می کردیم. فیلمنامه‌ها را پیدا می کردیم و با فیلم بررسی می کردیم، به طور مثال فیلمنامه های اقتباسی که فیلمنامه هایش موجود بود. کارمان را با فیلم های دهه 50 و 60 شروع کردیم که فیلمنامه هایشان موجود بود و بعد به نوبت دهه های بعدی را بررسی کردیم.
او ادامه داد: روزی یکی از دوستان از تیم انجمنی که داشتیم با من تماس گرفتند و ایده ای که داشتند را برای من گفتند و قرار بر این بود که فیلم های علی حاتمی را بررسی کنند و من جویای این بودم که بدانم چرا می خواهند این کار را انجام دهند و به آن ها توضیح دادم که فیلم های علی حاتمی اگرچه ادبیات خوب و قشنگی دارد اما زبان مورد استفاده در این فیلم ها مناسب نیست و در نتیجه با چندی از دوستان حدود 20 جلسه چهار و پنج ساعته در مورد فیلم ها بحث و بررسی داشتیم و قالبا هم فیلم های متنوعی از سینمای اقتباسی انتخاب می شد.
علی زارع گفت: نتیجه این شد که گفتیم این بخش در سینما خالی است و تا به حال در مورد آن بحث نشده است. و در نهایت هفت اصل ویرایش فیلم نامه را در «فارسینما» تصویب و بر این اساس یک به یک فیلم ها را بررسی کردیم. به طور مثال فیلم "خیلی دور خیلی نزدیک" که چندین سال پیش جایزه گرفت بررسی کردیم و یا فیلم "ناخدا خورشید" که اقتباسی از کار معروف داشتن و نداشتن ارنست همینگوی است. این فیلم در جنوب ساخته شد و دیالوگ ها از زبان فردی جنوبی درست از آب درآمده بود چون کارگردان می دانست کدام دیالوگ ها جنوبی هستند و کار خود را بروز کردند، البته در برخی از قسمت ها جملاتی از دست سازنده در رفته بود مانند "تنهام بذار" که معنی لغوی گیو می الون درواقع گرته برداری است که در ادبیات فارسی استفاده می شود به همین علت یک جنوبی هیچ وقت نمی گوید مرا تنها بگذار.
او خاطر نشان کرد: در این برسی ها متوجه شدیم فیلم های زیر نویس دار هم از لحاظ زبانی و ویرایشی درست نیستند و اصول ویرایش رعایت نشده است. یا تیتراژ ها و عنوان بندی ها شکل درستی نداشتند. بخش دیگر عنوان فیلم بود این بحث طرح شد که آیا عنوان فیلم مناسب است یا نه؟! سینما ادبیات است و کار ما ادبیات فارسی نیست و زبان فارسی است و این دو با هم فرق می کنند. هر کارگردانی زبان مختص به خود را دارد و برای خود قواعدی می چیند اما باید قواعد کلی را رعایت کند. ما در سال های اخیر خلاقیت زبانی کم نداشتیم و ادبیات مورد استفاده در این فیلم ها به شکل قراردادی با مخاطب بود مثل کارهای قاسم خانی ها مثل شب های ببره و این قرارداد ها مورد استقبال مخاطب قرار گرفته است. اما کار ها باید اصول و متر و معیاری داشته باشند.
مهدی صالحی دبیر و عضو هیأت داوران «فارسینما» اظهار داشت: آدم ها جهان زبانی خود را دارند، خبرنگار جهانی دارد و جهان او زبانی دارد. یک زندانی و یک روحانی و یک استاد دانشگاه جهان زبانی خود را دارند. به طور مثال امسال در جشنواره به نظر من زبان جهان زندانیان در فیلم ملاقات خصوصی پیدا نشده بود. ما کتاب درخشانی به نام بند محکومین را داریم که جایزه ادبی گرفته است. وقتی بند محکومین را می خوانید به اندازه یک جلد و صد صفحه کتاب محتوای زبانی از زبان رد و بدل شده بین زندانیان پیدا می کنید.این یعنی منابع مکتوب را ندیده و نمی داند چه بهره ای می توان گرفت.
او در خصوص فیلم های جشنواره مثال زد: برف آخر را با جاده های سرد مقایسه کنید. فضا تقریبا یکی است ولی زبان جاده های سرد کجا و زبان برف آخر کجا است؟! فیلم در فضای بومی و منطقه ای است اما هیچ استفاده ای از این فضا نداشته است. اما فیلم شادروان در طبقه ای بود که نسبت به فیلم های دیگر جلوه های زبانی را کمی بهتر نمایش داده بود.
علی زارع بیان کرد: سینما بیشتر ارتباطات با دیالوگ است یعنی افراد با دیالوگ خود را نشان می دهند و شخصیت ها معرفی می شوند. باید دید در سینمای ما چه اتفاقی می افتد؟ ما امروزه برای شخصیت پردازی فیلمنامه ها از پژوهش استفاده نمی کنیم. در سینما باید به گونه ای شخصیت پردازی کرد که گویی آدم های واقعی هستند ولی در حقیقت واقعی نیستند، درواقع می خواهیم در سینما هنر ببینیم یعنی امر واقع را به هنر و زیبایی تبدیل کنیم.
علی زارع درباره ی فیلم های امسال نظر داد: در حال حاضر نمی توان قطعی نظر داد، اما امسال نسبت به سال های دیگر هر کسی به دنبال موضوعی رفته که فیلمش در جشنواره راه پیدا کند و بعد این فیلم نه اصول زبانی درستی دارد و نه چیز دیگری برای ارائه. هیات داوران تحت تاثیر اینکه باید در جشنواره همه سلایق را پوشش بدهیم قرار گرفتند و اشتباهی بنیادین انجام داده و 22 فیلم که شاید بسیاری از آن ها حتی مناسب جشنواره نبودند را انتخاب کرده است و بسیاری از این فیلم ها که شاید شایسته بودند، وارد جشنواره نشدند. این را با صراحت می گویم چون سال ها در حوزه سینما بودم، تا اینجا فیلم چشم گیری ندیده ام.
مهدی صالح اظهار داشت: وقتی بیست میلیارد برای فیلم "دسته دختران" هزینه می شود حداقل باید بازیگران چندماه تمرین لهجه می کردند. این فیلم را اگر با فیلم "روز سوم" مقایسه کنید توجه خواهید شد که آنقدر در فیلم روز سوم همه ی بازیگران مسلط بودند که شعر عربی می خواندند. اما در فیلم "دسته دختران" معلوم است که هیچ ناظر زبانی سر صحنه حضور نداشته است. فیلم ها وظیفه دارند لهجه و گویش را رعایت کنند ولی ما فقط به دنبال این نیامده ایم ما به دنبال زبان خلاق هستیم. یک فیلمساز با ادبیات خود چطور توانسته این مسئله را ارتقا بدهد.
انتهای پیام//
